Cần hoàn thiện cơ chế bảo đảm thi hành các phán quyết của Tòa án hành chính

Luật TTHC thể hiện và thể chế hoá Chiến lược cải cách tư pháp

 

LTTHC có nhiều quy định thể hiện tinh thần của Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, đặc biệt đã mở rộng những khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án. Cụ thể là tòa án có thẩm quyền giải quyết có khiếu kiện sau: khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính (QĐHC, HVHC), trừ các QĐHC, HVHC thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao và các QĐHC, HVHC mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức; khiếu kiện về danh sách cử tri bầu cử ĐBQH, danh sách cử tri bầu cử đại biểu HĐND; khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ Tổng cục trưởng và tương đương trở xuống; khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh.

 

Viện trưởng Viện Khoa học xét xử, TANDTC Ngô Hồng Phúc cho rằng việc quy định như trên là đúng hướng tinh thần của Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Đồng thời cũng phù hợp với quy định của Luật Khiếu nai, tố cáo; đáp ứng được nhu cầu cải cách tư pháp hội nhập kinh quốc tế và là điểm đổi mới quan trọng của Luật TTHC so với Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính.

 

Tuy chỉ có một điều sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai năm 2003 nhưng Điều 264 Luật TTHC đã bảo đảm tính thống nhất của văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật. Theo đó, tranh chấp về quyền sử dụng đất (QSDĐ) mà đương sự không có Giấy chứng nhận QSDĐ hoặc không có một trong các loại giấy tờ tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 50 của Luật Đất đai thì đương sự có quyền khiếu nại đến Chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết, đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện theo quy định của Luật TTHC. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật về khiếu nại. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện theo quy định của Luật TTHC. Ngoài ra, người sử dụng đất vẫn có quyền khiếu nại QĐHC, HVHC về quản lý đất đai. Chánh án Tòa Hành chính, TANDTC Đào Thị Xuân Lan cho rằng, với quy định này, Luật TTHC đã khắc phục được sự mâu thuẫn, chồng chéo lâu nay tồn tại trong các quy định của Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, Luật Đất đai và Luật Khiếu nại, tố cáo hiện hành liên quan tới quyền khởi kiện của đương sự khi nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần 2 trong lĩnh vực quản lý đất đai.

 

Tồn tại và những giải pháp bảo đảm thi hành phán quyết của TAHC

 

Được đánh giá là một bước tiến lớn trong xây dựng Nhà nước pháp quyền, tăng cường quyền dân chủ của công dân và trách nhiệm của Nhà nước. Tuy nhiên, việc thực thi bộ luật quan trọng này sẽ còn nhiều vấn đề cần phải nghiên cứu, bổ sung cho phù hợp với từng giai đoạn phát triển KT-XH cũng như quá trình hoàn thiện pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta.

 

Theo ông Trương Khánh Hoàn, Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính, Bộ Tư pháp để bảo đảm thi hành phán quyết của TAHC cần nhiều yếu tố khác nhau như tổ chức, nhân sự, tài chính, kiểm tra, thanh tra giải quyết khiếu nại, tố cáo, việc thi hành các pháp quyết của TAHC, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật... Số liệu thống kê của Tổng cục Thi hành án, Bộ Tư pháp cho thấy từ năm 1996 đến nay, các cơ quan thi hành án của 58/63 tỉnh, thành phố đã nhận được 2.168 bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính do Tòa án chuyển giao; số đơn yêu cầu bản án hành chính là 74 đơn; cơ quan thi hành án ra quyết định thi hành là 2.738 việc, đã tổ chức thi hành xong 2.667 việc, còn tồn 71 việc. Số vụ việc còn tồn chủ yếu là hoàn trả án phí hành chính, cơ quan thi hành đã thông báo nhiều lần nhưng đương sự không tới hoặc UBND là bên phải thi hành án bồi thường với số tiền lớn chưa có điều kiện thi hành. Hầu hết các bản án, quyết định về hành chính của Tòa án chỉ tuyên xử công nhận, hủy bỏ hoặc sửa một phần quyết định của cơ quan hành chính, không tuyên cụ thể quyền và nghĩa vụ về tài sản như quyết định hành chính đã ban hành. Thực tế việc thi hành bản án hành chính chưa giao cho cơ quan nào theo dõi, báo cáo hàng năm, thông thường cơ quan cấp trên của cơ quan ra quyết định hành chính theo dõi, giám sát việc thi hành án hành chính.

 

Khắc phục tình trạng này, Luật TTHC đã được bổ sung nhiều quy định mới so với Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, nhằm xây dựng cơ chế bảo đảm thi hành án hành chính chặt chẽ, cụ thể. Theo đó, trong trường hợp người khởi kiện bị thua thì cơ quan đã ban hành quyết định hành chính bị kiện sẽ tự tổ chức thi hành quyết định hành chính và tổ chức việc cưỡng chế thi hành quyết định hành chính của mình theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, Luật cũng bảo đảm thi hành án hành chính bằng cơ chế quản lý Nhà nước về thi hành án với quy định giao cho Bộ Tư pháp giúp Chính phủ quản lý nhà nước về công tác thi hành án hành chính; cơ chế kiểm sát thi hành án của VKS. Đồng thời giao việc theo dõi, đôn đốc thi hành án hành chính cho cơ quan Thi hành án dân sự.

 

Thiết nghĩ bên cạnh những bảo đảm về mặt pháp lý với những quy định mang tinh thần cải cách tư pháp thì cần nâng cao hơn nữa chất lượng xét xử đối với các vụ án hành chính, xét xử công tâm, vô tư, khách quan, thể hiện tính thuyết phục cao nhằm bảo đảm cho bản án quyết định được thực thi trên thực tế. Trường hợp bản án, quyết định hành chính của Tóa án tuyên hủy quy định hành chính của cơ quan hành chính thì cần tuyên rõ ràng khi bản án có hiệu lực pháp luật thì quyết định hành chính đương nhiên bị hủy. Tòa án Hành chính phải tống đạt các bản án, quyết định do mình xét xử kịp thời, bảo đảm thời gian cho các bên thực hiện quyền kháng cáo, kháng nghị của mình.

 

Ngoài ra, cần tăng cường công tác kiểm sát thi hành án đối với đối tượng phải thi hành án là cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực thi các bản án, quyết định của TAHC, bảo đảm cho việc thi hành án được kịp thời và đúng quy định của pháp luật.

 

Phùng Hương

Nguồn: Báo điện tử Đại biểu nhân dân